Bună ziua! Op stap met een Roemeense fotograaf

Al tijden zocht ik naar wat meer diepgang in mijn fotografie. Fotograferen kan namelijk veel meer zijn dan alleen het vastleggen van mooie landschappen bij zonsopkomst of zonsondergang; het is bij uitstek óók een manier om verhalen te vertellen. Toen ik de kans kreeg om mee te gaan met de Roemeense fotograaf Vlad Dumitrescu, wist ik meteen dat dit een ervaring was die ik niet wilde missen.

Zijn hartstocht voor de traditionele Roemeense cultuur en de liefde voor zijn land vallen onmiddellijk uit het werk van Vlad af te lezen. Daarnaast heeft hij een bepaalde manier van fotograferen die je ook terugziet bij de ‘Oude Meesters’: het werken met het aanwezige natuurlijke licht om een zogenoemd chiaroscuro effect te creeëren, in fotografie ook wel low key genoemd. Prachtig vind ik dat.

Gedurende deze reis focusten wij ons vooral op het nog traditionele Roemeense plattelandsleven in de provincies Brasov en Maramures. Een leven dat gestaag aan het verdwijnen is en daarom zo de moeite waard is om te documenteren nu dat nog kan.

De Brasov regio

De reis begon in Brasov, een stad in het hart van Transsylvanië, bekend om zijn charmante straatjes, indrukwekkende middeleeuwse gebouwen en het omliggende berglandschap. Deze stad hebben wij vorig jaar met ons gezin al uitgebreid bezocht (tezamen met Sibiu een aanrader). Voor ons was Brasov slechts de uitvalsbasis, want van hieruit trokken we naar twee authentieke dorpjes in de omgeving, Holbav en Poiana Marului, hoog in de bergen van het Piatra Craiului massief, onderdeel van de Karpaten, een bergketen die zich uitstrekt over Tsjechië, Slowakije, Polen, Oekraïne en Roemenië. Na een pittige klim bereik je de over de bergheuvels verspreide huizen, gelegen boven de dorpen in het dal. De uitzichten daar zijn werkelijk fantastisch mooi.

We bezochten er verschillende authentieke huisjes met hun bewoners, de dieren op hun erf, de fruitbomen en de gronden eromheen, die ze bewerken voor het telen van gewassen, zoals aardappelen, uien en maïs, om zelfvoorzienend te kunnen zijn. Auto’s zie je er nauwelijks, de zandpaden zijn hiervoor vaak ongeschikt en stromend water is vaak afwezig. Er was iets tijdloos aan dit leven dat plaatsvindt in een rustig tempo, waar ruimte is voor een praatje en het gehaaste leven van de stad ver weg lijkt. Maar hoe idyllisch het ook mag worden omschreven, het is natuurlijk een hard bestaan en dat laat zijn sporen achter op de bewoners. Desondanks heb ik geleerd niet te oordelen op basis van mijn eigen perspectief. Nóóit zouden de mensen die ik heb ontmoet hun leven in en met de natuur willen verruilen voor mijn leven in de stad.

Hieronder een aantal beelden die ik in de bergen rondom Brasov maakte. Het voorjaar begon er laat, omdat het koud was geweest; de week voor mijn bezoek had het nog gesneeuwd. In mijn portfolio kunnen sommige foto’s in groot formaat worden bekeken.

Het Hart van Maramures

Na Brasov trokken we verder naar Maramures, gelegen in de uitlopers van de Karpaten in het noorden van Roemenië, een regio met een rijke cultuur en eeuwenoude tradities. Maramures is eveneens bekend om zijn houten kerken, waarvan velen zijn aangemerkt als Unesco werelderfgoed.. Vanuit Brasov is het een autorit van ruim zes uur.

In Maramures kreeg ik de kans dicht bij de mensen te komen. Vlads aanwezigheid was hierbij onmiskenbaar belangrijk. Hij heeft relaties opgebouwd met de lokale bevolking, wat ons toegang gaf tot bijzondere momenten. Wat me trof was de vriendelijkheid en de hartelijke ontvangst. Deuren bleven zelden gesloten en gastvrijheid wordt hier nog hoog in het vaandel gehouden, zo anders dan in Nederland, waar voor onbekenden de deur met argwaan wordt geopend. En daar waar ik mij thuis in Nederland bij onverwachte bezoekers excuseer voor een onopgeruimd huis, is dat bij de mensen die wij bezochten, niet aan de orde. Vrijwel altijd waren wij welkom en was juist ìk degene die mij soms wat ongemakkelijk voelde., want daar stond ik, met mijn door luxe gekenmerkte westerse levensstijl, westerse blik en mijn dure camera, in huizen van mensen die verstoken zijn van vrijwel alles dat voor mij zo vanzelfsprekend is.

Een compilatie van beelden uit Maramures:

Steevast verliet ik een bezoek niet zonder dat er voor mij gebeden werd: er werd gebeden voor een behouden reis terug naar huis, voor mijn gezondheid en die van mijn geliefden en vooral die van onze kinderen. De bevolking van Roemenië is dan ook overwegend diep religieus, met een rotsvast vertrouwen in God, en de berusting in het verloop van dingen omdat Hij dit zo heeft bedoeld. Het diepgewortelde geloof kwam ook tot uiting in de paasvieringen die ik bijwoonde, zowel van Roemeens-orthodoxe geloofsgemeenschappen als van de Oekraïens-orthodoxe geloofsgemeenschap, van oudsher aanwezig in Roemenië, op nog geen tien kilometer van de Oekraïense grens. Vooral de paasviering van de Oekraïense gemeenschap op Tweede Paasdag vond ik indrukwekkend. De speciale traditionele kleding die gedragen wordt, door oud èn jong, is hier schitterend. Iedereen was vrolijk en uitgelaten en de mensen waren richting mij ontzettend hartelijk. Ik keerde naar de auto terug met een geheugenkaart vol met mooie beelden en een tas vol traditioneel beschilderde eieren en paasbroden, die ze speciaal aan mij kwamen brengen. Ongelooflijk dat het bombarderen van Oekraïne tijdens het belangrijkste religieuze evenement van het jaar aan de andere kant van de grens gewoon doorging.

Een speciale ontmoeting met Ioana

Twee keer zijn wij de heuvel opgeklommen waar Ioana, 101 jaar oud, woont in haar traditionele Roemeense huis. Het huis is daar ongeveer vijftig jaar geleden naartoe verplaatst vanuit een andere locatie en opnieuw opgebouwd, omdat Ioana en haar echtgenoot een rustigere plek zochten, weg van het dorp en met grond om te bewerken. Het heeft een prachtige ligging, daar bovenop de berg en ze woont er nog steeds. Ioana is één van die mensen, die op deze leeftijd niet in het verleden leeft, maar de kunst verstaat het leven nog steeds te omarmen. Van de ontmoetingen met haar heb ik het meest genoten. Na een lange laatste dag fotograferen op Tweede Paasdag, troffen wij Ioana bij terugkomst beneden in het dorp aan, ze was die dag naar de Paasmis geweest. Hier zat ze, op de schommelbank bij het pension, zacht te schommelen en liedjes te neuriën. Het werd een hele mooie afsluiting van mijn fotoreis. Ze dronk zelfs een biertje met ons!

We besloten haar te vergezellen tijdens haar klim terug naar boven. Af en toe stopte ze, en zei ze gezegden op uit haar kindertijd. Eén ging als volgt:

‘“Zwaar is het, de heuvel te beklimmen.
Zwaar is het, op tijd de aarde te kussen.
Zwaar is het, de heuvel achter te laten.
Met de grond die je zo dierbaar is.”

Haar familie doet verwoede pogingen om Ioana naar beneden te verhuizen, dichter bij hen, zodat ze eenvoudiger een oogje in het zeil kunnen houden. Maar Ioana, zij weigert. “Hier op de heuvel” zegt ze, “ben ik dichter bij God”.

Een Reis om Nooit te Vergeten

Mijn fotografiereis naar Brasov en Maramures was een onvergetelijke ervaring. Het was niet alleen een kans om mijn portfolio met unieke beelden te kunnen uitbreiden, maar ook een mogelijkheid om te leren van Vlad. Dankzij zijn onaflatende zoektocht naar fotogenieke mensen en traditionele huizen, heb ik beelden kunnen maken die niet alleen visueel krachtig zijn, maar ook de diepere lagen van het leven op het platteland en het menszijn weerspiegelen.

Deze reis heeft mijn blik op fotografie, maar zeker ook mijn blik op de wereld en mijn eigen plaats daarin, veranderd. Het gaat niet alleen om het vastleggen van een moment, maar om het begrijpen van de cultuur, de geschiedenis, de mensen en hun levensverhaal achter dat moment. Als je de kans krijgt om deze regio’s van Roemenië te bezoeken, of met een fotograaf als Vlad op pad te gaan, grijp die dan. Het is een ervaring die je niet snel zult vergeten.

La revedere!